چرا کارگاه آموزشی باستان‌شناسی دریایی؟
باستان‌شناسی‌دریایی (Maritime archaeology) در اساسی‌ترین شکل خود به معنای: «مطالعه مواد فرهنگی به جای‌مانده از برهم‌کنش بشر با دریاها است» یا به عقیده جیمز پی. دلگادو (۱۹۷۹): «مطالعه علمی بقایای مادی بشر و فعالیت‌هایش بر روی دریاها» به دنبال آن، این تعریف گسترده‌تر شده تا به شکل ذیل در آمد:
«مطالعات باستان‌شناختی جلوه‌های مادی فرهنگ‌دریایی که از برهم‌کنش انسان با دریا، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها به جای مانده». ذکر این نکته نیز ضروری است که باستان‌شناسی‌دریایی در طیف گسترده‌ای از پژوهش‌ها در زمینه‌های مختلف توسعه پیدا کرده. برای نمونه، از جریان اصلی باستان‌شناسی‌دریایی دو جریان کوچک‌تر منشعب می‌گردد که عبارتند از: ۱. باستان‌شناسی زیرآب (Underwater Archaeology) باستان‌شناسی‌دریانوردی (Nautical Archaeology)
شایان ذکر است:
نجات مواد فرهنگی از زیرآب از پیشینۀ دور و درازی برخوردار است؛ اما از اوایل قرن بیستم شاهد تحولات گسترده‌ای در زمینۀ نظری و عملی در پژوهش‌های باستان‌شناسی‌دریایی می‌باشیم؛ که به دو بخش یعنی قبل و پس از اختراع سیستم اسکوبا تقسیم می‌گردد. پیش از اختراع سیستم اسکوبا عملیات‌های انجام شده در حوزه باستان‌شناسی‌دریایی غیر نظام‌مند با اهداف شخصی و تجاری بوده، اما از اوایل قرن بیستم با کشف بقایای کشتی آنتی‌کتیرا (Antikythera) در آب‌های کشور یونان شاهد حضور مستقیم باستان‌شناسان در پروژه‌ها می‌باشیم، در این دوره هنوز باستان‌شناسان از سطح پروژه‌های به سطح آوری را نظارت می‌کنند. پس از جنگ‌جهانی‌اول پروژه‌های نجات‌بخشی بیشتر شده و به خارج از اروپا به ویژه به قاره‌های آمریکا و آسیا کشانیده شد در اواخر جنگ‌جهانی دوم، با اختراع سیستم اسکوبا توسط ژاک-ایو کوستو (Jacques-Yves Cousteau) تحولات گسترده‌ای رُخ داد که باستان‌شناسی نیز از این قاعده جدا نبود. بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ دانشمندان اروپایی و آمریکایی پژوهش‌های نظام‌مندی در این زمینه انجام دادند که شالوده و بنیان مطالعات آتی گردید. سرانجام در سال ۱۹۶۰ با کاوش نظام‌مند بقایای کشتی کاپه‌گالیدونیا(cape gelidonya) در آب‌های جنوبی ترکیه توسط جرج فلچر باس (George Fletcher Bass) و همکارانش، پژوهش‌های باستان‌شناختی‌دریایی همانند ستاره‌ای پر فروغ در مجامع علمی درخشید، پیرو این رویداد پژوهش‌های باستان‌شناختی‌دریایی در سراسر جهان گسترش یافت و به تدریج پای این رشته به مراکز علمی و آموزشی باز شد. از اواخر دهه ۱۹۷۰ تا اوایل قرن بیستم طرح نظریاتی از سوی افرادی مانند: كيث‌ماكلروي (Keith Muckelroy)، ریچارد گولد(Richard Allan Gould)، کریستر وستردال (ChristerWesterdahl.) و دیگران روند رو به رشد و بلوغ باستان‌شناسی دریایی را تسریع بخشید به موزات تحولات نظری، پیشرفت فناوری نیز تاثیر به سزایی درتوسعه پژوهش‌های باستان‌شناختی دریایی داشت.
گفتنی است بر اساس «کنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب» که در سال ۱۳۸۰ (۲۰۰۱) به تصویب سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) رسید و متعاقباً کشور ایران نیز در سال ۱۳۸۷ به این عهدنامه بین‌المللی پیوست، میراث فرهنگی دریایی عبارتند از: «تمام نشانه‌های زندگی بشری که دارای مشخصه فرهنگی، تاریخی یا باستان‌شناسی باشد و برای‌دوره‌ای‌خاص یا همیشه، حداقل صدسال، تمامی یا بخشی ازآن‌ها در زیرآب وجود داشته باشد»؛ همچنین در متن رسمی این کنوانسیون به اهمیت میراث فرهنگی دریایی، به عنوان بخش «جدایی‌ناپذیر» از میراث فرهنگی بشری و عاملی فوق‌العاده مهم در تاریخ آدمیان، ملت‌ها و در روابط‌شان با یکدیگر در زمینه میراث مشترک خود و حفظ و نگهداری میراث فرهنگی زیرآب و مسؤلیتی که در این مورد بر عهده تمامی دولت‌ها است، به طور مؤکد سفارش و ترغیب شده ؛ از این رو، مدرسه غواصی آبکاوان با همکاری نشریه الکترونیک باستان‌شناسی منظر دریایی که از دو اهرم عملی و نظری برخوردارند، با نظارت سازمان متولی اقدام به برگزاری کارگاه‌های آموزشی در زمینه باستان‌شناسی‌دریایی نموده‌اند، تا ضمن افزایش سطح آگاهی اقشار جامعه گام‌هایی در زمینه حفاظت از میراث فرهنگی دریایی برای نسل‌های آتی برداشته باشند.